In augustus 2017 is de beslagsyllabus aangepast. De beslagsyllabus is een leidraad die advocaten gebruiken bij het opstellen van een verzoek tot beslaglegging, met eisen die voorzieningenrechters stellen aan het zogeheten beslagrekest. Wanneer een beslagrekest niet aan de beslagsyllabus voldoet, kan de voorzieningenrechter het verzoek tot beslaglegging afwijzen. Reden genoeg om op de hoogte te blijven van de actuele vereisten.

Wij lichten de belangrijkste wijzigingen uit de nieuwe beslagsyllabus nader toe:

1. Waarheidsplicht

De voorzieningenrechter wenst – logischerwijs – goed geïnformeerd te worden. Alleen dan kan hij een afgewogen beslissing maken ten aanzien van een verzoek tot beslaglegging. Er geldt dan ook een zogenoemde waarheidsplicht. Dit betekent dat de partij die beslag wil leggen alle van belang zijnde feiten volledig en naar waarheid moet aanvoeren. In dit kader is het al langer verplicht om melding te maken van alle in Nederland of in het buitenland lopende, doorlopen of beëindigde procedures die relevant zijn voor een goede beoordeling van de zaak. Zo moet bijvoorbeeld ook melding gemaakt worden van eerder ingediende beslagrekesten. Voor het eerst dit jaar is opgenomen dat het spiegelbeeld hiervan ook geldt. Dit betekent dat indien geen sprake is van in Nederland of in het buitenland lopende, doorlopende of beëindigde procedures, daarvan ook expliciet melding moet worden gemaakt in het beslagrekest.

2. “Grijs” maken beslag

In het verleden kon een partij die een beslaglegging verwachtte zich bij bepaalde rechtbanken nog enigszins wapenen, door de voorzieningenrechter bij voorbaat te verzoeken om te worden gehoord voordat deze op een eventueel ingediend beslagrekest zou beslissen. De voorzieningenrechter was daartoe overigens niet verplicht. De lijst met partijen die gehoord wilden worden, werd ook wel de “grijze lijst” genoemd. Na opheffing van de grijze lijst bij de rechtbank Amsterdam op 1 juni 2016, bestond deze mogelijkheid enkel nog bij de rechtbank Noord-Holland. Met de komst van de nieuwe beslagsyllabus, is het grijs maken van beslag alleen nog mogelijk in zaken die zien op octrooirecht of kwekersrecht. De rechtbank Den Haag (de rechtbank die exclusief bevoegd is om dit type zaken in behandeling te nemen) hanteert daarbij het Reglement grijsmaken.

3. Bevoegdheid bij beslag tot levering van aandelen

Waar het gaat om beslag tot levering van vermogensrechten, wordt de bevoegdheid van de voorzieningenrechter bepaald door de woonplaats van de partij waaronder beslag wordt gelegd. In de nieuwe beslagsyllabus is daaraan toegevoegd dat in het geval van aandelen, daarnaast ook gekeken mag worden naar de plaats waar de vennootschap waar de aandelen in worden gehouden, statutair gevestigd is.

4. Vreemdelingenbeslag en Europees (bank)beslag

Vreemdelingenbeslag

Op grond van artikel 765 Rv. kan ten aanzien van een schuldenaar zonder bekende woonplaats in Nederland elke vorm van conservatoir beslag worden toegepast (vreemdelingenbeslag). In de nieuwe beslagsyllabus wordt voor het eerst expliciet gewezen op de voorrang van Europese regelgeving in zaken die Europese partijen betreffen. Daarbij wordt de Herschikte EEX-Verordening (nr. 1215/2012 (PbEU 2012/ L 351,1)) genoemd, die begin 2015 in werking is getreden. Het doel van die verordening is om de grensoverschrijdende toegang tot de nationale rechters in EU-lidstaten te verbeteren en het vrije verkeer van (rechterlijke) beslissingen binnen de EU verder te vergemakkelijken.

Europees (bank)beslag

Sinds begin 2017 is de Verordening tot vaststelling van een procedure betreffende het Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen om de grensoverschrijdende inning van schuldvorderingen in burgerlijke en handelszaken te vergemakkelijken (nr. 655/2014 (PbEU 2014/ L 189)) van kracht. Deze maakt het mogelijk om door middel van een standaardformulier aan de Nederlandse voorzieningenrechter verlof te vragen om beslag te leggen op bankrekeningen in een (andere) Europese lidstaat (met uitzondering van Denemarken en het Verenigd Koninkrijk). De Verordening voorziet niet alleen in de mogelijkheid van conservatoir bankbeslag, maar (indien men reeds over een titel beschikt) ook in de mogelijkheid van het doen opvragen van bankrekeninginformatie.

Overigens zijn er wel een aantal drempels voor het gebruik van het Europees Bankbeslag:

• het moet gaan om geldelijke vorderingen in burgerlijke en handelszaken;
• het moet gaan om een grensoverschrijdende zaak;
• bij conservatoir beslag moet de schuldeiser zekerheid stellen;
• “vrees voor verduistering” moet worden gesteld en aangenomen.

5. Bewijsbeslag

Het bewijsbeslag kent twee varianten: bewijsbeslag betreffende rechten van intellectuele eigendom en bewijsbeslag in andere zaken. De Hoge Raad heeft in september 2013 geoordeeld dat een bewijsbeslag in niet-IE-zaken, evenals in IE-zaken, mogelijk is. Bewijsbeslag kan bijvoorbeeld worden gelegd in situaties waarbij in een procedure afgifte of inzage zal worden gevorderd van bepaalde stukken, waarbij de vrees bestaat dat die stukken hangende de procedure worden verduisterd. Dat dit type beslag een ingrijpende maatregel vormt voor de beslagene, is in eerdere versies van de beslagsyllabus aan bod gekomen. In de nieuwe beslagsyllabus worden de vereisten waar een verzoekschrift aan dient te voldoen, in lijn met ervaring en jurisprudentie uit de afgelopen paar jaar, in meer detail uiteengezet. Het voordeel van deze aanvullingen is dat deze duidelijkheid scheppen; het nadeel is dat een aantal van deze aanvullingen de lat hoger leggen om van dit middel gebruik te kunnen maken.