Op 8 december 2016 is de herziene versie van de Corporate Governance Code (de “Code”) gepubliceerd. De gewijzigde versie geldt sinds 1 januari 2017. Aan de herziening is een uitgebreid consultatieproces voorafgegaan. De aftrap was een tekstvoorstel dat op 11 februari 2016 door de Monitoring Commissie Corporate Governance Code (de “Commissie“) werd gepubliceerd. De Corporate Governance Code is geschreven voor beursgenoteerde bedrijven, maar deze is ook voor niet-beursgenoteerde bedrijven een goede weergave van de best practices op het gebied van corporate governance. Hieronder staan de belangrijkste wijzigingen.

Doel en achtergrond van de Code

De eerste versie van de Code trad in werking op 30 december 2004. De Code was het eindproduct van een commissie die op 10 maart 2003 werd belast met het ontwikkelen van een gedragscode voor Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. De commissie stond onder leiding van Morris Tabaksblat. Hierdoor had de Code destijds de bijnaam ‘code-Tabaksblat’ .

De Code gaat uit van principes: breed gedragen opvattingen over hoe de corporate governance binnen een bedrijf moet worden toegepast. Daarnaast bevat de Code concrete bepalingen waarin deze principes nader zijn uitgewerkt. Zo beperkt de Code onder meer het aantal commissariaten dat door een persoon mag worden uitgeoefend en de benoemingstermijn voor bestuurders.

Bedrijven hoeven de Code niet één op één toe te passen, maar als ze van de Code afwijken, moet de reden daarvan in het jaarverslag worden toegelicht. Dit wordt het ‘pas toe of leg uit’-principe genoemd. Uit het meest recente jaarverslag van de Commissie blijkt dat maar liefst 97% van de beursgenoteerde vennootschappen de Code naleeft.

De Code is voor het eerst herzien in 2008 door de commissie-Frijns. De huidige herziening is tot stand gekomen onder leiding van prof. dr. J.A. van Manen.

Herziening 2016: een nieuwe focus

De Code is op verschillende punten aangepast en verduidelijkt:

• Lange termijn: Veel meer dan voorheen is de lange termijn het uitgangspunt. De Commissie geeft hiervoor twee redenen. Zo constateert de Commissie dat veel misstanden in de afgelopen jaren, kunnen worden teruggevoerd op kortetermijndenken. Bovendien volgen ontwikkelingen elkaar zich in steeds hoger tempo op. Een voorbeeld is de toenemende digitalisering. Om in te kunnen spelen op die ontwikkelingen, moet een vennootschap (en haar bestuur) verder kijken dan volgend boekjaar.
• Bedrijfscultuur: Het bedrijf moet zich inspannen om binnen haar onderneming een cultuur te ontwikkelen en te cultiveren waarin ‘gewenst gedrag en integer handelen’ worden gestimuleerd. De Code concretiseert dit door extra aandacht te geven aan het melden van misstanden.
• Risicomanagement: De herziene Code verplicht het bestuur van de vennootschap niet alleen achteraf het risicobeheer te verantwoorden, maar ook vooruit te blikken. Daarbij moet zowel verslag gedaan worden van financiële, als materiële risico’s.
• Checks and balances: De Code beperkt de benoemingstermijn van commissarissen van 3×4 naar 2×4 jaar, met de mogelijkheid tot verlenging. Ook moet in het jaarverslag de stand van zaken betreffende de diversiteitsdoelstellingen (verhouding man/vrouw, achtergrond en competenties van de commissarissen) worden toegelicht.
• Beloningsbeleid: Het aantal bepalingen dat ziet op het beloningsbeleid van bestuurders en commissarissen is verminderd. De Code legt geen beperkingen op ten aanzien van de beloningen zelf, maar verplicht vennootschappen tot het voeren van een duidelijk en begrijpelijk beloningsbeleid.
• One-tier board: De Code gaat uit van een two-tier board; een afzonderlijk bestuur en raad van commissarissen. In ongeveer tien procent van de Nederlandse beursgenoteerde bedrijven is echter een one-tier board ingesteld, waarbij uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders samen zitting hebben. In de nieuwe versie van de Code zijn een aantal bepalingen in het hoofdstuk dat ziet op one-tier boards, nader uitgewerkt.
• Toepassingsgebied: De Code werkt nog altijd volgens het ‘pas toe of leg uit’-principe. Welke (kwaliteits)eisen aan die uitleg worden gesteld, is nu nader toegelicht in de Code zelf. Zo moet de uitleg in ieder geval aangeven hoe is afgeweken van de Code, waarom dit is gedaan en (indien tijdelijk) wanneer de Code op dit punt weer zal worden nageleefd.

De Code is niet alleen inhoudelijk, maar ook qua indeling gewijzigd. Tot nu werden de best practices voor het bestuur, die voor de raad van commissarissen en die voor de algemene vergadering afzonderlijk uiteen gezet. Dat is nu veranderd: in de nieuwe, thematische indeling wordt per onderwerp de rol van de verschillende organen binnen de vennootschap nader toegelicht. De Commissie hoopt op deze manier een beter begrip te creëren voor de samenhang tussen de verschillende functies binnen de vennootschap.

De nieuwe tekst van de Corporate Governance Code vindt u hier.

Bronnen: De belangrijkste wijzigingen in vogelvlucht; De Nederlandse Corporate Governance Code 2008; Persbericht 23 december 2016.